ÖMRÜNÜ TAMAMLAMIŞ LASTİKLER

Lastiklerin diş derinliği belirli bir milimetreye (binek araç lastikleri için 1,6 mm’dir.) düştüğü zaman  araç altında kullanımı tehlike arz etmekte olup, yasalar bu tür lastiklerle trafiğe çıkılmasına izin vermemektedir. Ancak, bazı lastikler araç altından sökülüp, teknik olarak uygunluğu konusunda uzmanlar tarafından onay verildikten sonra kaplanarak veya üzerinde yasal sınırların üzerinde diş olması durumunda mevcut hali ile yeniden araç altına takılarak kullanıma devam edilebilir (Özellikle otobüs-kamyon lastikleri kaplanabilmektedir).

Lastikler araç altından söküldükten sonra “kullanılmış lastik” ya da “ömrünü tamamlamış lastik” olurlar. Çevrede zor ayrışır olmaları, atık lastiklerin önemli bir çevre problemi olmalarının asıl nedeni değildir. Ne kadar zor ayrışsalar da atıklar tabiatta sonunda ortadan kaldırılabilmektedir. Ancak, üretilen atık lastiklerin çok önemli miktarlarda olması bu atıkların giderilmesindeki en önemli yönü ortaya koymaktadır. Atık lastiklerin yeniden kaplama, geri kazanma, enerji elde edilmesi, atık deposunda depolama ve ihracat yöntemleri ile bertaraf edilmektedir.

Hurda lastiklerin yığıldığı yerlerde önemli 2 çevre zararı söz konusu olmaktadır. Bunlar; bu yığınlarda meydana gelen şiddetli yangınlar ve bu yığınlarda rahatça çoğalma fırsatı bulan böcekler nedeniyle toplum için oldukça tehdit edici hastalıkların yayılma ihtimalleridir. Özellikle kamyon ve iş makinesi lastikleri kaplama yolu ile geri dönüştürülmektedir.

Kaplamaya ya da yeniden kullanmaya uygun olmayan ve ömrünü tamamlamış lastik statüsünde değerlendirebileceğimiz lastikler ise, Malzeme Geri Kazanımı veya Enerji Geri Dönüşümü amacıyla  değerlendirilirler. Bu tür lastikler her ne sebeple olur ise olsun kesinlikle vadi veya çukurlara gömülmemelidir.

Her yıl Türkiye’de yaklaşık olarak 180–200.000 ton civarında  Ömrünü Tamamlamış Lastik oluştuğu hesaplanmakta olup, bu lastiklerin geri kazanım/geri dönüşümünün sağlanması ekonomi ve çevre açısından çok önemlidir.

ÖTL yönetmeliği, yeni lastik satın almanız durumunda, kullanmaktan vazgeçtiğiniz lastiklerinizi ücretsiz olarak satın aldığınız noktaya iade etmeniz gerektiğini emretmektedir. Kullanılmış lastiklerinizin bunun dışında ve kontrol edilmeyen/edilemeyen bir yöntemle ortadan kaldırılmaya çalışılması yasaktır.

 

ÖTL’ ler Nasıl Değerlendirilir?

1.      Kaplama: Kaplama, kullanılmış lastiklerin, teknik özelliklerinin uygun olması durumunda kullanma ömürlerinin uzatılması işlemidir. Temel olarak, aşınmış olan sırt bölgesinin yenilenmesi olarak da deyimlendirilebilir. Kaplanmış lastikler, teknik olarak lastiğin herhangi bir performans kaybına uğramadan geri kazanılmasıdır. Bu işlem kullanılmış lastiğin teknik özellikleri elverdiği sürece tekrarlanabilir. Kaplama uygulamaları genellikle kamyon lastikleri, bazı binek araçları lastikleri, iş makineleri lastikleri ve uçak lastiklerinde yapılır.

2.      Malzeme Geri Kazanım (Kırma): Lastiklerin yeni iken sahip olduğu özelliklerin ve malzemelerin, ÖTL olması durumunda da devam etmesi ve bundan ötürü sağlam, esnek, yeniden kullanılabilir olması nedeniyle Sanayinin muhtelif alanlarında ve bazı tüketim ürünlerinin üretilmesinde ikinci hammadde olarak kullanılabilmesi mümkündür. ÖTL ler bu amaçla, bütün, parçalanmış, granül ya da toz olarak kullanılabilir.

3.      Malzeme Geri Kazanım (Piroliz): ÖTL’ lerin malzeme olarak geri kazanımında önemli bir diğer yöntem olan  “PİROLİZ-PYROLYSIS” kimyasal bir işlemdir. Bu yöntem diğer geri kazanım yöntemlerine göre tesis kurulumu olarak daha pahalı ve daha zahmetli ve yüksek enerji maliyetlidir. Ancak sürekli üretim yapılabilir uygun bir tesis kurulabildiği takdirde geri kazanım tekniği ve ekonomisi itibariyle en verimli yöntemdir. Bu yöntemle, ÖTL içindeki “gazlar”, “yağlar”, “çelik tel” ve “is karası” ayrıştırılmakta ve ekonomik değeri çok yüksek maddeler elde edilmektedir. Bu yöntemle elde edilen yüksek kalorifik değeri olan  yağ’lar, olduğu gibi kullanılmakla beraber bir rafinaj işlemi sonrasında mazot ve benzeri akaryakıt olarak da kullanılabilmektedir.

4.      Enerji Geri Dönüşüm: ÖTL, Enerji elde etmek için özellikle Çimento Fabrikalarında kullanılan kömüre oranla, daha düşük oranda sülfür içermesi ve aynı enerji değeri elde etmesi bakımından alternatif bir yakıt olarak kabul edilmektedir. 1 ton ÖTL, 1 ton iyi kalitede kömür, ya da 0,7 ton fueloil ile eşdeğerdir. Bu özellikleri nedeniyle ÖTL, 1992′li yıllarda toplam enerji kaynakları içinde %14 oranında kullanılırken, 2006 yılında bu oran %34,6’ya yükselmiştir.

Kullanım alanları şöyle özetlenebilir;

• Elektrik üretim tesisleri: ÖTL, kömüre göre bakıldığında alternatif enerji kaynağı olarak kullanılmaktadır.
• Elektrik üretim santrallerinde kömürün yanında ek yakıt olarak kullanılırken kullanılabilmesi için herhangi bir ek modifikasyon gerekmemektedir.
• Çimento Fabrikaları: Bütün ya da parçalanmış ÖTL ek yakıt olarak Çimento Fabrikalarında kullanılabilmektedir. Bu kullanımla lastiğin içinde yer alan her tür malzeme üretim sırasında değerlendirilebilmektedir. ÖTL yanarken belli bir enerji üretirken, ayni zamanda lastiğin içinde yer alan, silika ve çelik tel, doğal kaynaklardan sağlanan cam kumu ve demir oksidin yerini alarak ikincil bir hammadde olarak değer ifade etmektedir. Alternatif olarak ÖTL’nin Çimento Sektöründe değerlendirilmesi ÖTL’nin malzeme geri dönüşümü anlamında %25 gibi bir oranı ifade eder. Avrupa’da bugün 250-300 civarında Çimento Fabrikası toplam ÖTL üretiminin %25′leri oranındaki lastiği yakıt olarak kullanmaktadır.

 

Yukarıda yazılanları şu şekilde özetleyebiliriz;

Ülkemizde, Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesine uygun olarak, Çevre Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan, 25.11.2006 tarih ve 26352 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Hakkında Yönetmeliği ve 30.03.2010 tarih ve 27537 sayılı Resmi Gazete’de bu yönetmeliğin bazı maddelerinde değişiklik yapan yönetmelik yayınlanarak, uygulamaya konmuştur.

Sağlıklı Nesiller İçin Temiz Çevre,

Temiz Çevre İçin Geri Dönüşüm!

 

Bunları Biliyor musunuz?

• ÖTL’lerin çimento fırınlarında alternatif yakıt olarak değerlendirilirken, lastiği oluşturan hammaddelerin aynı zamanda çimentonun da hammaddesi olduklarını,

• Granül haline gelmiş ÖTL’lerin, sentetik polimerler ve termoplastik ile karıştırılıp kalıplandığında oyun alanları ve spor salonları gibi alanların kaplanmasında ve otomotiv yan sanayinde hammadde olarak kullanıldığını,  

• ÖTL ürünlerinin kauçuk bazlı olanlarının birçok ülkede asfalta katkı malzemesi olarak konduğunu, böylece asfaltın, daha sessiz, daha dayanıklı olduğunu ve fren mesafesinin kısaldığını ve bakım masraflarında önemli azalmalar ortaya çıktığını,

• ÖTL’lerin, yüksek kalorifik değeri ile, yüksek kalitede bir kömüre eşdeğer olduğunu ve fosil yakıtlara karşı önemli bir “alternatif” oluşturduğunu, doğal kauçuk karşımı dolayısıyla Kyoto emisyon hedeflerinin tutturulmasında (biomass effect) avantaja sahip olduğunu, ayrıca ağır metal salınımında da kömüre göre avantajlı olduğunu,  

• Bir adet otomobil lastiğinin kalorifik değerinin 7,6 litre yağ’ın kalorifik değerine eşit olduğunu, üstelik daha düşük sülfür değerine sahip olduğunu, Biliyor muydunuz?