Risk Analizi Değerlendirme

RİSK DEĞERLENDİRMESİ TEBLİĞİ

Amaç
Madde1- Bu Tebliğ’in amacı, 09.12.2003 tarih ve 25311 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği”nin 9 uncu maddesinde belirtilen risk değerlendirmesinin hangi usul ve esaslara göre yapılacağını belirlemektir.
Tanımlar
Madde 2- Bu Tebliğ’de geçen;
Tehlike: Bir zarar, hasar veya yaralanma oluşturabilme potansiyelini,
Risk: Belirli bir tehlikeli olayın meydana gelme olasılığı ile bu olayın sonuçlarının ortaya çıkardığı zarar, hasar veya yaralanmanın şiddetinin bileşimini,
ifade eder.
İşverenin Yükümlülüğü
Madde 3- İşveren, işyerinin ihtiyaçlarını ve koşullarını dikkate alarak tehlikeleri tanımlamak, bu Tebliğ’in 6 ncı maddesinde belirtilen risk değerlendirmesi süreçlerini uygulayarak tehlikelerin yol açabileceği riskleri belirlemek ve  iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun olarak gerekli önlemleri almakla yükümlüdür.
Risk Değerlendirmesi Yapılması Gereken İşyerleri
Madde 4- 4857 sayılı İş Kanunu’nun 78 inci maddesinde belirtildiği şekilde Kurma İzni ve İşletme Belgesi alması zorunluluğu bulunan işyerleri ve 13.04.2004 tarih ve 25432 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Risk Grupları Tebliği’nin 4 üncü ve 5 inci risk grubunda yer alan bütün işyerleri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri tarafından yapılan denetimlerde risk değerlendirmesi yapılması gerekli görülen işyerlerinde, işveren tarafından risk değerlendirmesi yapılarak bunun kayıt altına alınması zorunludur.
Risk Değerlendirmesi Gereken Durumlar
Madde 5- İşyerinde, daha önce hiç risk değerlendirmesi yapılmamış olması ve çalışanların sağlık ve güvenliğini etkileyebilecek aşağıda belirtilen önemli değişikliklerin olması durumunda, risk değerlendirmesi yapılması gereklidir:
a) Yeni bir makine veya ekipman alınması,
b) Yeni tekniklerin geliştirilmesi,
c) İş organizasyonunda veya iş akışında değişiklikler yapılması,
d) Yeni hammadde ve/veya yarı mamul maddelerin üretim sürecine girmesi,
e) Yeni bir mevzuatın yürürlüğe girmesi veya mevcut mevzuatta değişiklik yapılması,
f) İş kazası veya meslek hastalığı meydana gelmesi,
g) İş kazası veya meslek hastalığı ile sonuçlanmasa bile yangın, parlama veya patlama gibi işyerindeki iş sağlığı ve güvenliğini ciddi şekilde etkileyen olayların ortaya çıkması.
Risk Değerlendirmesi Süreçleri
Madde 6- Risk değerlendirmesi, aşağıdaki sıralamada yer alan aşamaların yerine getirilmesi yoluyla gerçekleştirilir:
a)   Planlama
Risk değerlendirmesi çalışmaları, mevcut mevzuat ve işyeri koşulları çerçevesinde planlanır.
b) İşyerinde Yürütülen Çalışmaların Sınıflandırılması
İşyerinde yürütülmekte olan veya yürütülecek olan faaliyetler özelliklerine göre sınıflandırmaya tabi tutulur. Sınıflandırmada, sürekli olmamakla birlikte periyodik olarak veya değişen aralıklarla yürütülen bakım ve onarım gibi faaliyetler de dikkate alınır. Sınıflandırmada, işyerinin içinde ve dışında yürütülen işler, üretim veya hizmet sürecinin aşamaları, planlanmış veya ani faaliyetler, çalışanların görev tanımları gibi unsurlardan da yararlanılabilir.
c) Bilgi ve Veri Toplama
Bilgi ve veri toplamada, işyerinde yürütülen işler, bu işlerin süresi ve sıklığı, işin yürütüldüğü yer, işin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü, yürütülen işten etkilenebilecek olanlar, alınmış olan eğitimler, işin yürütümü için  ön izin gerekip gerekmediği, işin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları, kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri, kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri, daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.
d) Tehlikelerin Tanımlanması
Tehlikelerin tanımlanması, aşağıda belirtilen tehlike veya kaynaklarının bulunup bulunmadığı, tehlike varsa bundan kimlerin ve ne şekilde  etkilenebileceği dikkate alınarak yapılır.
i.    Kayma, takılma ve benzeri nedenlerle düşme,
ii.    Yüksekten düşme,
iii.    Cisimlerin düşmesi,
iv.    Gürültü ve titreşim,
v.    Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,
vi.    Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,
vii.    Seyyar el aletlerinin kullanımı,
viii.    Sabit makine ve tezgahların kullanımı,
ix.    Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),
x.    Mekanik kaldırma araçları,
xi.    Ürünler, emisyonlar ve atıklar,
xii.    Yangın, parlama ve patlama,
xiii.    Elle taşıma işleri,
xiv.    Elektrikli aletler,
xv.    Basınçlı kaplar,
xvi.    Aydınlatma,
xvii.    Ekranlı araçlarla çalışma,
xviii.    Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),
xix.    Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar),
xx.    Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler),
xxi.    Rutin çalışma,
xxii.    İşyeri yerleşim planı,
xxiii.    İş stresi,
xxiv.    Kapalı yerlerde çalışma,
xxv.    Yalnız çalışma,
xxvi.    Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar,
xxvii.    Su üzerinde veya yakınında çalışma,
xxviii.    Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma,
xxix.    İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama güçlüğü, öfke, kavga etmek),
xxx.    İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.
e) Risk Analizi
Risk analizi ile (d) bendinde belirlenen tehlikelerin  verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti ve bu zarar, hasar veya yaralanmanın ortaya çıkma olasılığı belirlenir. Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.
f) Risk Değerlendirmesi
Risk değerlendirmesinde, (e) bendinde belirlenen risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.
g) Önlemlerin Belirlenmesi
İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin (b) bendinde belirlenen genel yaklaşım çerçevesinde, ilgili mevzuat ve işyeri koşulları  dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.
İşyerindeki riskleri kontrol altına alma yöntemleri, önceliğin derecesine göre ve en öncelikli olandan daha az öncelikli olana doğru sıralanmak üzere aşağıdaki gibi olmalıdır:
i.    Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,
ii.    Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek,
iii.    Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek,
iv.    Mühendislik önlemlerini uygulamak,
v.    Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.
h) Risk Değerlendirme Raporu Hazırlanması
Risk değerlendirme raporunda, aşağıdaki hususlar yer almalıdır:
i.    Yapılan işin tanımlanması,
ii.    Mevcut riskler,
iii.    Risklerden etkilenen çalışanların listesi,
iv.    Zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti,
v.    Zarar, hasar veya yaralanmanının meydana gelme olasılığı,
vi.    Risk değerlendirmesinin sonuçları (Risk düzeyleri),
vii.    Alınması gerekli kontrol önlemleri.
Risk değerlendirme raporunda, risk değerlendirmesini yapan kişilerin ad, soyad ve imzaları ile risk değerlendirmesinin yapıldığı tarih belirtilir.
İşveren tarafından, risk değerlendirmesi bulgularının kaydedilmesinde kullanılacak ve risk değerlendirme raporuna temel olacak bilgileri içeren örnek risk değerlendirme formu bu tebliğ ekinde verilmiştir.
ı) Denetim, İzleme ve Gözden Geçirme
İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.
Risk Değerlendirmesini Yapacak Personelin Niteliği
Madde 7- Risk değerlendirmesinin, işveren tarafından, işyerinde istihdam edilen ve yeterlik belgesi bulunan iş güvenliği ile görevli mühendisler ile işyeri hekimliği sertifikasına sahip olan iş sağlığı ile görevli işyeri hekimlerine, bunların bulunmaması durumunda ise, dışarıdan hizmet veren uzman kişi veya kuruluşlara yaptırılması esastır. İşyerinde yürütülen işin niteliği, farklı mesleklerden uzmanların da bulundurulmasını gerektiriyorsa, işveren uygun mesleklerden uzmanların da risk değerlendirmesi yapmasını sağlar.
Yönetim, Danışma, Bilgilendirme ve Eğitim
Madde 8- İşveren müessese tarafından, risk değerlendirmesi ile ilgili olarak üst düzey bir yönetici görevlendirilecektir.
Risk değerlendirmesi, varsa işyerinde mevcut iş sağlığı ve güvenliği kuruluna ve işyeri sağlık ve güvenlik işçi temsilcisine  danışılarak yapılmalıdır.
Risk değerlendirmesi sonucunda, işyerinde herhangi bir değişiklik kararının alınması durumunda, bu kararın uygulanması ile ilgili olarak tüm çalışanların bilgilendirilmesi ve eğitimi sağlanmalıdır. Bunun için, eğitim ihtiyaçları belirlenecek ve uygun bir eğitim programı yürütülecektir.
Yürürlük
Madde 9- Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 10- Bu Tebliğ hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.